AVM ( ناهنجاری عروق شریانی – وریدی)

ناهنجاری عروق شریانی- وریدی یا AVM یک درهم‌تنیدگی غیرطبیعی از رگ‌ های خونی است که ظاهری شبیه به لانه پرنده دارد. این درهم‌تنیدگی از سرخرگ‌ هایی تشکیل شده که معمولاً باید خون را به مغز برسانند و سیاهرگ‌ هایی که به طور معمول وظیفه تخلیه خون از بافت‌ های مغزی را بر عهده دارند. خون در بدن شما از طریق یک شبکه منظم و بسته از رگ‌ های خونی جریان می‌ یابد. سرخرگ‌ ها خون غنی از اکسیژن را از قلب به مغز و سایر اندام‌ ها و بافت‌ های بدن می‌ رسانند. سیاهرگ‌ ها خون فقیر از اکسیژن و مواد مغذی به همراه مواد زائد را از بافت‌ ها به سمت قلب و ریه‌ ها بازمی‌ گردانند. به طور معمول ، این تبادل در مویرگ‌ ها انجام می‌ شود، جایی که کوچک‌ ترین واحدهای رگ‌ های سرخرگی و سیاهرگی به هم متصل می‌ شوند. اما اگر شما AVM داشته باشید ، این پل مویرگی بین سرخرگ و سیاهرگ وجود ندارد. در نتیجه ، خون با فشار بالا مستقیماً از سرخرگ‌ ها وارد سیاهرگ‌ هایی می‌ شود که برای این فشار بالا ساخته نشده‌ اند. این اتصال غیرطبیعی بین سرخرگ و سیاهرگ می‌ تواند منجر به پارگی رگ و خونریزی در مغز شود.

انواع AVM

دو نوع اصلی از این ناهنجاری وجود دارد:

• AVM‌ های مغزی (Brain arteriovenous malformations):

این نوع می‌ تواند در هر نقطه‌ ای از بافت مغز یا سطح آن ایجاد شود. AVM‌ ها بیشتر در مغز ، ساقه مغز و نخاع دیده می‌ شوند.

• AVM‌ های محیطی (Peripheral arteriovenous malformations):

این نوع می‌ تواند در هر نقطه‌ ای از ۱۰۰٬۰۰۰ مایل رگ‌ های خونی بدن شما شکل بگیرد. این مشکل ممکن است در صورت ، دست‌ ها یا پاها و همچنین در بافت‌ ها و اندام‌ هایی مانند قلب ، کبد یا ریه‌ ها ایجاد شوند.

علائم ناهنجاری شریانی – وریدی (AVM) چیست؟

علائم شامل موارد زیراست:

• تشنج (با یا بدون از دست دادن هوشیاری)
• سردرد
• ضعف عضلانی یا فلج کامل
• تهوع و استفراغ
• بی حسی یا احساس سوزن‌ سوزن شدن
• سرگیجه
• مشکلات در حرکت ، گفتار ، حافظه ، تفکر ، تعادل یا بینایی
• گیجی ، توهم یا زوال عقل
• کمردرد (ممکن است ناگهانی و شدید باشد) یا ضعف در پایین‌ تنه (لگن و پاها تا انگشتان پا)
• تنگی نفس هنگام فعالیت
• سرفه همراه با خون (اگر ناهنجاری در ریه باشد)
• درد شکمی
• وجود توده در بازوها ، پاها یا تنه
• درد و تورم

ممکن است در صورت داشتن AVM ، هیچ‌گونه علائمی نداشته باشید. تا ۱۵٪ از افراد دارای این ناهنجاری هیچ نشانه‌ای ندارند. اغلب ، اولین علامت بعد از خونریزی ظاهر می‌ شود. اگر AVM مغزی داشته باشید و باعث پارگی رگ شود، می‌ تواند منجر به سکته مغزی و آسیب مغزی شود. حدود ۵۰٪ از افراد دارای این ناهنجاری در مغز ، خونریزی مغزی (هموراژی) را به‌عنوان نخستین نشانه تجربه می‌ کنند.

علت ناهنجاری شریانی – وریدی چیست؟

دقیقا علت AVM معلوم نشده است. برخی بر این باورند که فرد با آن متولد می‌ شود و احتمالاً در دوران رشد جنینی ایجاد می‌ شود (مادرزادی است). در موارد نادری ، AVM ممکن است ارثی باشد و در خانواده‌ ها دیده شود.

AVM چگونه بر بدن تأثیر می‌ گذارد؟

این ناهنجاری از راه‌ های زیر باعث آسیب می‌ شود:

• خونریزی : جریان پرقدرت خون از سرخرگ‌ ها فشار زیادی به ناهنجاری شریانی وریدی وارد می‌ کند. دیواره‌ های سیاهرگ‌ ها ضعیف هستند و همیشه توانایی تحمل این فشار را ندارند. اگر سیاهرگ‌ ها نتوانند این فشار را تحمل کنند ، ممکن است پاره شوند و خونریزی ایجاد شود. خونریزی در بافت اطراف می‌ تواند آسیب دائمی وارد کند. خونریزی شدید می‌ تواند منجر به مرگ شود.
• فشار آوردن به قسمت‌ های بدن: این ارتباط غیرعادی باعث افزایش حجم خون در سیاهرگ‌ ها می‌شود. سیاهرگ‌ ها ممکن است بزرگ شده و به بافت‌ های مجاور فشار وارد کنند. این فشار باعث اختلال در اکسیژن‌ رسانی و همچنین در عملکرد سیستم لنفاوی می‌ شود.
• کمبود اکسیژن در بافت‌ ها: چون پل مویرگی بین سرخرگ و سیاهرگ وجود ندارد ، اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ های محل AVM نمی‌ رسند. در نتیجه ، سلول‌ های بافتی و عصبی در آن ناحیه ممکن است بمیرند.

عوارض AVM چیست؟

عوارض AVM مغزی شامل موارد زیر است:

• خونریزی مغزی/سکته مغزی: این مهم‌ ترین خطر AVM است. خونریزی ناشی از AVM در مغز می‌تواند باعث سکته ، آسیب مغزی یا تشنج شود. این ناهنجاری در این نواحی بسته همچنین می‌ تواند به بخش‌ های مغز و نخاع فشار وارد کرده و آنها را جابه‌ جا کند.
• تشنج : افزایش ناگهانی فعالیت الکتریکی در مغز می‌ تواند منجر به بی‌ هوشی و حرکات عضلانی غیرقابل کنترل شود.
• آنوریسم : این حالت به معنی ایجاد برجستگی شبیه بادکنک در دیواره رگ‌ هایی است که AVM را تغذیه می‌ کنند. این آنوریسم‌ ها به دلیل ضعف دیواره رگ‌ ها ایجاد می‌ شوند. در حدود ۵۰٪ از این ناهنجاری در مغز و نخاع دچار آنوریسم می‌ شوند. آنوریسم مرتبط با AVM می‌ تواند خطر پارگی و خونریزی را افزایش دهد.
• آسیب مغزی که بر تفکر ، پردازش ذهنی ، حافظه یا درک گفتار تأثیر می‌ گذارد.
• کما و مرگ ، به‌ویژه در صورت بروز خونریزی شدید مغزی.

ناهنجاری شریانی – وریدی چگونه تشخیص داده می‌ شود؟

پزشک ابتدا درباره علائم‌ سؤال خواهد کرد و معاینه فیزیکی انجام می‌ دهد. گاهی پزشک به صدایی گوش می‌ دهد؛ این صدای ناشی از جریان سریع خون در رگ‌ های خونی است که در صورت وجود AVM شنیده می‌ شود.

چه آزمایش‌ هایی برای تشخیص AVM انجام می‌ شود؟

پزشکان برای تشخیص AVM از تصویربرداری‌ های پزشکی از جمله موارد زیر استفاده می کنند:

• تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI)

این روش از امواج رادیویی و یک آهنربای بزرگ برای تولید تصاویر دقیق از بافت‌ های بدن استفاده می‌ کند.

• سی‌تی اسکن (CT scan)

در این روش از اشعه ایکس برای تهیه مجموعه‌ ای از تصاویر مقطعی از بدن استفاده می‌ شود.

• آنژیوگرافی با کاتتر

در این روش ، پزشک یک لوله باریک (کاتتر) را از طریق شریان در مچ دست یا کشاله ران وارد کرده و آن را به ناحیه مورد بررسی هدایت می‌ کند. سپس رنگ حاجب تزریق می‌ شود و با استفاده از اشعه ایکس ، تصاویر دقیقی از رگ‌ های خونی به دست می‌ آید.

ناهنجاری شریانی-وریدی (AVM) چگونه درمان می‌شود؟

انتخاب روش درمان بستگی به عوامل زیر دارد:

• نوع ، اندازه و محل قرارگیری AVM ، و ساختار آناتومیکی شریان‌ ها و وریدها
• خطر پارگی (rupture)
• علائم بالینی
• سن
• وضعیت عمومی سلامت
• هدف ایده‌ آل درمان ، کاهش احتمال خونریزی یا حذف کامل آن است. چندین روش برای درمان AVM وجود دارد که شامل جراحی با ز، بستن شریان از طریق کاتتر و یا پرتودرمانی متمرکز بر روی AVM می‌ باشد. هر روش مزایا و خطرات خاص خود را دارد که بر اساس سلامت عمومی بیمار و ویژگی‌ های AVM تعیین می‌ شود.

به‌ طور کلی ، درمان سریع AVM معمولاً بهترین راه برای جلوگیری از عوارض جدی است.

هر فرد و هر AVM منحصر به‌فرد است ، بنابراین هیچ ابزار تصمیم‌گیری قطعی وجود ندارد. تیم پزشکی در مورد شرایط و بهترین راهکار درمانی صحبت خواهد کرد.
گاهی ممکن است AVM در ناحیه‌ ای از بدن قرار داشته باشد که درمان آن خطرناک‌ تر از عدم درمان باشد. در این موارد ، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد فقط AVM را از طریق تصویربرداری‌ های دوره‌ ای تحت نظر بگیرد. اگر این ناهنجاری شریانی وریدی نشانه‌ هایی از تغییر نشان دهد که احتمال خونریزی را افزایش دهد ، در آن زمان درمان ممکن است ضروری شود.

• دارودرمانی

داروها می‌ توانند برخی از علائم AVM را کاهش دهند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای ضدتشنج
• داروهای مسکن برای سردرد و کمردرد
• داروهای کنترل فشار خون
• روش‌های درمانی و جراحی

پزشکان ممکن است از یک یا ترکیبی از روش‌های زیر استفاده کنند:

• جراحی برای برداشتن AVM

در این روش ، جراح برشی در نزدیکی محل ایجاد می‌ کند ، شریان‌ ها و سیاهرگ‌ های اطراف را برای جلوگیری از خونریزی می‌ بندد ، سپس AVM را خارج می‌ کند. خون به سمت رگ‌ های سالم هدایت می‌ شود. این روش درمان قطعی برای این ناهنجاری به شمار می‌ رود. پس از عمل ، اسکن مغز برای تأیید حذف کامل AVM انجام می‌ شود. بیمار چند روز در بیمارستان بستری شده و ممکن است به بازتوانی کوتاه‌ مدت نیاز داشته باشد.

•  آمبولیزاسیون (بستن شریانی از طریق کاتتر)

در این روش ، پزشک یک کاتتر را از طریق شریان کشاله ران یا مچ دست وارد بدن کرده و آن را به محل AVM هدایت می‌ کند. سپس ماده‌ ای مانند چسب ، کویل یا ماده دیگری به داخل AVM تزریق می‌ شود تا جریان خون را آهسته یا متوقف کند. این روش برای ناهنجاری های بزرگ با جریان خون زیاد کاربرد دارد. گاهی از آمبولیزاسیون پیش از جراحی برای کاهش خطر خونریزی استفاده می‌ شود. در برخی موارد ، از آن برای کاهش خطر پارگی در صورت عدم امکان جراحی فوری استفاده می‌ شود.

•  رادیوسرجری گامانایف

این روش از پرتوهای متمرکز و دقیق تابشی برای کوچک کردن ، ایجاد اسکار و در نهایت حل کردن AVM در طی چند سال استفاده می‌ کند. این درمان ممکن است به‌ تنهایی موثر باشد یا قبل از جراحی برای کاهش اندازه آن به‌ کار رود. بیمار باید به‌ صورت دوره‌ ای اسکن شود تا میزان کوچک شدن AVM بررسی شود.

آیا می‌ توان از ناهنجاری شریانی – وریدی (AVM) پیشگیری کرد؟

خیر ، نمی‌ توان از بروز این ناهنجاری پیشگیری کرد ، زیرا پژوهشگران معتقدند که این ناهنجاری‌ ها مادرزادی هستند (یعنی فرد از بدو تولد با آنها به دنیا می‌ آید).
اما اگر هر یک از علائم ذکر شده در این مقاله را تجربه کردید ، فوراً به پزشک مراجعه کنید.