نورالژی گلوسوفارنژیال (GPN) یک بیماری نادر است که باعث بروز حملات ناگهانی درد در زبان ، گلو ، لوزه ها و گوش می شود. تحریک عصب گلوسوفارنژیال منجر به علائمی می شود که از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد ، اما این درد ممکن است چندین بار در روز تکرار شود.
این عصب نهمین عصب از دوازده عصب مغزی است. دو عصب گلوسوفارنژیال دارید ، یکی در هر طرف سر. در بیشتر موارد ، این عصب فقط یک طرف سر را درگیر می کند. ممکن است هنگام خوردن ، صحبت کردن یا خندیدن دچار درد شوید. گلوی شما گاهی هنگام عطسه یا خمیازه کشیدن درد می گیرد. فعالیت هایی که معمولاً بدون فکر انجام می دهید،می تواند در زندگی روزمره تان اختلال ایجاد کنند. گزینه های درمانی برای کمک به مدیریت این علائم وجود دارد که در ادامه ، درباره آنها توضیح خواهیم داد.
انواع نورالژی گلوسوفارنژیال
دو نوع اصلی از از این بیماری حلقی زبانی بر اساس علت وجود دارد:
-
نورالژی اولیه گلوسوفارنژیال
بدون علت واضح اتفاق می افتد. پزشک ممکن است آن را به عنوان نورالژی ایدیوپاتیک (با علت ناشناخته) معرفی کند.
-
نورالژی ثانویه گلوسوفارنژیال
زمانی رخ می دهد که یک بیماری یا وضعیت دیگر باعث تحریک این عصب شود.
علائم نورالژی گلوسوفارنژیال چیست؟
اصلی ترین علامت این بیماری ، درد است. درد به صورت زیر توصیف می شود:
- تیز
- خنجری
- تیرکشنده
- شوک آور
- مبهم
- سوزاننده
درد معمولاً شدید است و از چند ثانیه تا حداکثر دو دقیقه طول می کشد. این درد به صورت حمله ای (اپیزودیک) بروز می کند و ممکن است چندین بار در روز رخ دهد. برخی افراد در طول شب از شدت درد بیدار می شوند. این شرایط گاهی هفته ها یا ماه ها ادامه می یابد، سپس مدتی ناپدید می شود و دوباره بازمی گردد.
محل های درد در نورالژی گلوسوفارنژیال
محل های درد عبارتند از:
- پشت بینی ، دهان و گلو (حلق و نازوفارنکس) ، به ویژه اطراف لوزه ها
- ناحیه اطراف حنجره
- اطراف و زیر فک و گوش ها
- قسمت پشتی زبان
درد گاهی به نواحی مختلف گسترش می یابد ، زیرا این عصب به قسمت های زیادی از سر ، گردن و صورت متصل است. معمولاً فقط یک سمت سر درگیر می شود. در برخی موارد ، درد به صورت انتشاری بروز می کند؛ یعنی از یک نقطه شروع شده و به نقاط دیگر گسترش می یابد، حتی به شانه یا پشت سرایت می کند.
علل نورالژی گلوسوفارنژیال چیست؟
تحریک عصب حلقی زبانی باعث این بیماری می شود. شایع ترین علل شامل موارد زیر می باشد:
- فشار یک رگ خونی بر روی عصب
- رشد غیرطبیعی ، ضایعه یا تومور
- عفونت
گاهی علت دقیق تحریک عصب مشخص نمی شود و برخی موارد ناشی از بیماری های زمینه ای یا شرایط خاصی مانند موارد زیر می باشد:
- بیماری های خود ایمنی یا التهابی مانند سندرم شوگرن
- ضایعه ساقه مغز
- بیماری های دمیلینه کننده مانند ام اس
- سندرم ایگل
- ضربه یا آسیب فیزیکی
- ناهنجاری های مادرزادی
- شوانوما (نوعی تومور عصبی)
- سرطان زبان
چه چیزهایی باعث تحریک درد می شوند؟
فعالیت‌های زیر می توانند درد را تحریک کنند:
- جویدن
سرفه کردن - نوشیدن نوشیدنی های سرد
- خندیدن
- عطسه کردن
- بلعیدن
- صحبت کردن
- لمس صورت یا گردن ، مخصوصاً اطراف گوش
- خمیازه کشیدن
چه کسانی در معرض خطر نورالژی گلوسوفارنژیال هستند؟
هر کسی در هر سنی ممکن است دچار این بیماری شود ، اما بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال دیده می شود.
عوارض نورالژی گلوسوفارنژیال چیست؟
این بیماری معمولاً عوارض جدی ندارد مگر در موارد شدید. در مواردی که درد هنگام غذا خوردن زیاد باشد ، کاهش وزن ناخواسته اتفاق می افتد. در موارد شدید ، عصب واگ که در نزدیکی عصب گلوسوفارنژیال قرار دارد نیز درگیر می شود. عصب واگ بخشی از سیستم عصبی خودکار است و وظیفه تنظیم ضربان قلب ، فشار خون و تنفس را دارد. در این حالت ممکن است شاهد مشکلات زیر باشید:
- آریتمی قلب (ضربان نامنظم)
- برادی کاردی (کندی ضربان قلب)
- افت فشار خون
- غش یا بیهوشی
- تشنج
در موارد نادر ، این بیماری بر عملکرد قلب تأثیر می گذارد و منجر به ایست قلبی می شود. بدون اقدامات فوری احیا و مراقبت های اورژانسی ، ایست قلبی معمولاً کشنده است.
نورالژی گلوسوفارنژیال چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک از طریق معاینه فیزیکی و انجام آزمایش هایی این بیماری را تشخیص می دهد. گاهی فرآیند تشخیص مدتی طول می کشد ، زیرا پزشک باید علت علائم را بررسی کند.
آزمایش های مورد استفاده:
- آزمایش خون
- سی تی اسکن
- ام آر ای (MRI)
- ام آر ای عروق (MRA)
- عکس برداری با اشعه ایکس
پزشک با استفاده از یک سواب پنبه ای ناحیه درد را لمس می کند و سپس یک بی حس‌کننده موضعی روی همان ناحیه می مالد. اگر ابتدا درد داشته باشید و بعد از بی حسی درد نداشته باشید ، احتمالاً نورالژی گلوسوفارنژیال دارید.
نورالژی گلوسوفارنژیال چگونه درمان می‌شود؟
-
مصرف داروها
داروهایی مانند کاربامازپین ، گاباپنتین ، اکسی کاربامازپین یا فنی توئین که فعالیت نورون ها را کاهش می دهند. همچنین داروهایی مانند باکلوفن یا داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای نیز مفید هستند.
-
بی حس کننده موضعی
استفاده از لیدوکائین در پشت گلو برای تسکین موقتی درد
-
بلوک عصبی
تزریق دارو در اطراف عصب درگیر برای جلوگیری از ارسال سیگنال های درد
-
جراحی
جراحی هایی مانند رفع فشار عروقی (microvascular decompression) یا قطع فیبرهای خاص عصبی (rhizotomy) برای کاهش درد
آیا می‌توان از نورالژی گلوسوفارنژیال پیشگیری کرد؟
خیر. این بیماری معمولاً به صورت غیرقابل پیش بینی بروز می کند. در بسیاری موارد ، علت مشخصی وجود ندارد. بنابراین ، راهی قطعی برای پیشگیری یا کاهش خطر ابتلا وجود ندارد.
