فلج بل وضعیتی است که باعث فلج موقت عضلات صورت می شود. معمولاً تنها یک طرف صورت را درگیر می کند. ممکن است لبخندتان کج شود یا نتوانید پلک تان را به طور کامل ببندید. به ندرت هر دو طرف صورت را درگیر می کند. فلج بل زمانی رخ می دهد که عصب هفتم مغزی یعنی عصبی که کنترل عضلات صورت را برعهده دارد دچار التهاب و تورم شود. برخی بیماری ها مانند عفونت های ویروسی می توانند باعث التهاب شوند ، اما در بسیاری از موارد علت مشخصی یافت نمی شود . فلج بل می تواند در هر سنی رخ دهد ، اما بیشتر در افراد بین ۱۵ تا ۶۰ سال دیده می شود. میانگین سنی شروع بیماری حدود ۴۰ سال است.
آیا فلج بل بیماری خطرناکی است؟
فلج بل معمولاً بیماری جدی به حساب نمی آید و بیشتر موارد خود به خود و با گذر زمان بهبود می یابد. البته ، علائم فلج بل شبیه به علائم بیماری های جدی تری مانند سکته مغزی است. به همین دلیل اگر ضعف عضلانی در صورت خود احساس کردید ، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
علائم فلج بلز
علامت اصلی فلج بل فلج عضلات صورت (معمولاً در یک طرف) است. به نظر می رسد که یک طرف صورت افتاده است. در صورت بروز آن ، احتمالاً افتادگی را در برخی از اجزای صورت از قبیل موارد زیر تجربه می کنید :
- پیشانی
- ابرو
- چشم و پلک
- گوشه دهان
علائم فلج بل معمولاً به صورت ناگهانی ظاهر می شوند و در عرض ۴۸ تا ۷۲ ساعت به حداکثر شدت خود می رسند. برخی افراد تنها دچار ضعف خفیف عضلات صورت می شوندو برخی دیگر ممکن است فلج کامل در آن طرف صورت را تجربه کنند.
در صورت ابتلا به فلج بل ، انجام حرکات کامل صورت مانند اخم ، پلک زدن یا در هم کشیدن صورت دشوار یا غیرممکن می شود. ممکن است صورت تان سنگین یا بی حس شود. اما هنوز می توانید گرما ، سرما و لمس را در طرف درگیر احساس کنید.
علائم دیگر فلج بلز شامل موارد زیر می باشد:
- آبریزش دهان
- خشکی چشم
- مشکل در صحبت کردن ، خوردن یا نوشیدن
- درد صورت یا گوش
- سردرد
- از دست دادن حس چشایی
- وزوز گوش
- حساسیت به صدا (هایپراکوزیس)
آیا علائم هشدار دهنده ای برای فلج بل وجود دارد؟
علائم اولیه یا هشدار دهنده فلج بل در برخی موارد شامل تب خفیف و درد پشت گوش می باشد. البته ، پس از شروع بیماری ، کاری نمی توان برای جلوگیری از این علائم هشدار رهنده انجام داد. همچنین در برخی موارد ، این علائم دلایل دیگری دارند و اصلاً به این درگیری عصب صورت مربوط نمی شوند.
چه عواملی باعث فلج بل می شوند؟
- التهاب و فشردگی عصب هفتم مغزی علت اصلی فلج بلز است. عصب هفتم مغزی پیام های عصبی مربوط به حرکات و حالات چهره را انتقال می دهد. همچنین در احساس چشایی و تولید اشک نقش دارد. هر فرد دو عصب هفتم دارد. هر یک برای یک طرف صورت اختصاص یافته اند. زمانی که یکی از آنها ملتهب شود ، حرکات عضلات آن طرف صورت تحت تأثیر قرار می گیرد.
- برخی ویروس ها می توانند باعث التهاب عصب هفتم شوند.
از جمله ویروس هایی که باعث بروز فلج بل می شوند ، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (عامل تبخال دهانی)
- ویروس واریسلا زوستر (آبله مرغان و زونا)
- ویروس اپشتین بار (مونونوکلئوز)
- کووید ۱۹
عوامل تحریک کننده دیگر فلج بل
در برخی موارد ، ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن باعث بروز این مشکل می شود. برخی از عوامل تاثیر گذار در تضعیف سیستم ایمنی بدن عبارتند از:
- استرس
- بیماری ها
- کم خوابی
- تروما (ضربه فیزیکی)
- بیماری های خود ایمنی
چه عواملی خطر ابتلا به فلج بل را افزایش می دهند؟
داشتن موارد زیر می تواند خطر ابتلا به فلج بلز را افزایش دهد:
- دیابت
- بارداری
- پره اکلامپسی
- چاقی (شاخص توده بدنی ۳۰ یا بیشتر)
- فشار خون بالا
- سابقه قبلی ابتلا به این درگیری عصب صورت
فلج بل چگونه تشخیص داده می شود؟
جراح مغز و اعصاب می تواند بر اساس علائم شما فلج بلز را تشخیص دهد. او درباره زمان شروع علائم و تغییرات آنها از شما سوال می پرسد و معاینه فیزیکی انجام می دهد. از شما می خواهد برخی حرکات صورت را انجام دهید. اصلی ترین یافته معاینه فیزیکی در فلج بل ضعف جزئی یا کامل پیشانی است.
برخی شرایط دیگر نیز می‌توانند باعث بروز این مشکل می شوند که عبارتند از :
- سکته
- سارکوئیدوز
- بیماری لایم
- عفونت های باکتریایی گوش میانی
- ام اس
- تومور های اطراف عصب صورت
پزشک معمولاً بر اساس شرح حال و معاینه می تواند فلج بل را به درستی تشخیص دهد. اما در برخی موارد انجام تست های زیر را پیشنهاد می شود:
- آزمایش خون برای بررسی بیماری هایی مانند لایم یا سارکوئیدوز
- الکترو مایوگرافی (EMG) برای بررسی فعالیت و آسیب عصبی : این تست به پیش‌بینی سرعت بهبودی کمک می‌کند
- تصویر برداری MRI یا سی تی اسکن برای رد کردن سکته ، تومور ، ام اس یا دیگر علل آسیب عصبی
- نمونه‌گیری از مایع نخاعی برای بررسی مننژیت، بیماری لایم یا سارکوئیدوز
فلج بل چگونه درمان می شود؟
اکثر موارد فلج بل بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می یابند.
البته ، پزشک ممکن است درمان های زیر را برای تسریع بهبودی یا کاهش علائم توصیه کند:
- مراقبت از چشم : قطره های چشمی (مانند اشک مصنوعی) خشکی و تحریک چشم را کاهش می دهند. اگر پلک تان بسته نمی شود ، ممکن است نیاز به بستن چشم با پد داشته باشید تا از خشکی و آسیب قرنیه جلوگیری شود. مراقبت از چشم برای پیشگیری از آسیب قرنیه بسیار مهم است.
- کورتیکو استروئید های خوراکی : داروهایی مانند پردنیزولون به کاهش التهاب عصب کمک می کنند و به بازگشت حرکات صورت سرعت می بخشند. این درمان زمانی مؤثرتر است که ظرف ۴۸ ساعت از شروع علائم آغاز شود.
- دارو های ضد ویروسی : در موارد شدید فلج بل ممکن است تجویز شوند. بهترین تأثیر این داروها زمانی است که همراه با کورتیکو استروئید ها استفاده شوند.
- تحریک الکتریکی : برخی پزشکان برای جلوگیری از تحلیل عضلات صورت ، تحریک الکتریکی را پیشنهاد می دهند ، اما تحقیقات این روش را به طور قطعی تأیید نکرده اند.
چگونه می توان از فلج بلز پیشگیری کرد؟
متأسفانه هیچ روش شناخته شده ای برای پیشگیری از فلج بل وجود ندارد. این بیماری با برخی عفونت های ویروسی مرتبط است ، اما همه افرادی که این عفونت ها را می گیرند، دچار فلج بل نمی شوند. اگر عوامل خطر مانند دیابت ، چاقی یا فشار خون بالا دارید ، کنترل مؤثر آنها می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
